بررسی شش جهش نادر ژن بتا-گلوبین در بیماران و ناقلین بتا-تالاسمی ایران

بتا تالاسمی یک اختلال کمی هموگلوبین است که در آن تولید زنجیره بتا-گلوبین دچار توقف یا کاهش شده است . این بیماری در سطح جهان و کشور ما از شیوع نسبتا بالایی برخوردار است . بطوریکه هم اکنون در کشور نزدیک به 23000 بیمار تالاسمی وجود دارد و سالیانه حدود 2500 بیمار به این میزان افزوده می شود. جلوگیری از تولد فرزندان مبتلا بهترین راه پیشگیری است که مستلزم تشخیص قبل از تولد بیماری می باشد. برای این منظور یافتن تمامی جهش های ایجاد کننده بیماری به میزان زیادی موثر است . اساس مولکولی بتا-تالاسمی در اکثر موارد وجود جهش های نقطه ای در ژن بتا-گلوبین است تا کنون بیش از 200 موتاسیون در مناطق مختلف جهان شناسایی شده است اما در هر منطقه فقط تعداد محدودی از آنها وجود دارد. با مطالعاتی که در دهه گذشته روی بیماران بتا-تالاسمی در کشور صورت گرفته است اکثر جهشهای شایع در ایران شناسایی شده است اما همیشه در 10 تا 30 درصد موارد جهش بیماران و ناقلین ناشناخته باقی می ماند. بنابراین ما در این تحقیق بر آن شدیم شش جهت -88 (c-->t)، ivsii-848(c-->a)، fr 41/42(-ttct)، fr 36/37(-t)، codon 8 (-aa) و codon 22 (-aagttgg) که از شیوع کمتری برخوردار بوده و در موارد محدودی در ایران گزارش شده اند را در بیمارانی که فاقد جهشهای شایع هستند بررسی کنیم. این بررسی بر روی 70 نمونه (14 درصد) از بین 500 بیمار و ناقل بتا-تالاسمی که در طی سه سال به مراکز تشخیصی مراجعه کرده بودند و جهش آن ها مشخص نشده بود، انجام گرفت . در این مطالعه روش های arms/pcr و همچنین غربالگری جهش های ناشی از حذف با استفاده از الکتروفوز بر روی ژل پلی آکریل آمید 8 درصد بکار برده شد. در روش اخیر قطعه ای از dna که محل وقوع جهش های cd8، fr41/42 و fr36/37 بود با استفاده از پرایمرهای common d، cd8(n) و common c، ivsi-1(n) تکثیر گردید. با این روش ها ما توانستیم جهش 25 فرد را مشخص کنیم که شامل 9 مورد cd22، 8 مورد cd8 و 8 مورد fr36/37 بودند. جهش های ii-848 و fr41/42 در هیچکدام از بیماران وجود نداشت . در کل ما توانستیم با یافتن جهش 25 بیمار و ناقل بتا-تالاسمی 5 درصد به میزان کل جهش های شناخته شده بیافزائیم و این میزان را از 86 درصد به 91 درصد برسانیم که ما را به هدف نهایی یعنی کامل کردن نقشه جهش های ناشناته شده کشور نزدیک ساخته است .